Alsof je op Centre Pompidou stil zit. Een man met Afrikaans uiterlijk bestudeert even je gelaatstrekken en schetst dan vliegensvlug met houtskool zijn beeld van jou in karikatuur. Als hij trots zijn werk aan je toont en jij je afvraagt hoe iemand je gezicht zo kan vernachelen met enorme neus en dito jukbeenderen, grijnst hij dat het vijf euro kost en of je even wilt betalen.
Als Petrus kon zien welke karikatuur er van zijn persoon is gemaakt, had hij er de vijf euro niet voor neergeteld. Ik denk dat hij hoofdschuddend het plein was overgestoken, weg van de afzetter. Hier leek hij toch niet op? Waarom bleven ze hem toch zo ridicuul afbeelden? Wat was dat toch voor gemakzucht? Waarom nam men niet de moeite te begrijpen dat hij een jood was, uit een wereld die er heel anders uitzag dan de wereld nu. Waarom wilde ze niet begrijpen dat hij een talmid, een discipel, was en dat hij in alles nauwgezet zijn rabbi wilde navolgen?
Karikatuur
Dit is hoe het christendom over het algemeen over Petrus schrijft:
“Simon blijkt een emotioneel en impulsief mens te zijn.
Hij is – in de kring van Jezus’ discipelen – altijd ‘haantje de voorste’.
Een grote mond en een klein hartje.
U kent dat soort type mens vast wel.
Wilt u voorbeelden uit het leven van Petrus? Dat kan:
* Door het geloof loopt Petrus op het water, zinkt weg en schreeuwt: “Here, red mij.”
* Op de berg der verheerlijking: ‘Zullen wij drie tenten opslaan, voor Mozes, voor Elia en voor u?’
* Bij de voetwassing: “Here, niet alleen mijn voeten, maar ook de handen en het hoofd.”
* In de hof van Gethsemané: een zwaard, een oor eraf en een wegvluchtende Petrus.
* Na zijn verloochening kruipt Petrus als een geslagen hond in alle eenzaamheid zijn weg.
(Ds. Kronenberg, http://dsjkc.weebly.com/uploads/1/0/7/9/1079570/95-09_a4.pdf )
Petrus is het blijkbaar klassieke voorbeeld van een haantje-de-voorste, van een man met het hart op de juiste plek, maar in ieder geval op zijn tong. De discipel die groots sprak, impulsief het water opstapte en toen puntje bij paaltje kwam, twijfelend kopje onder ging in de hoge golven van het meer van Galilea. De man die aards dacht, terwijl hij toch in de schaduw van de Messias mocht wandelen. Die tenten meende te moeten opzetten toen diezelfde Messias hem en twee anderen meenam om Mozes en Elia te ontmoeten. Tenten! Van alles waar je je druk om kunt maken als je een bovennatuurlijke verschijning van twee grootheden uit de Tanach vlak voor je hebt staan. Een aardse man met excentrieke, impulsieve trekjes, een goed hart, maar een wat grote mond en kinderachtige prioriteiten.
“Hij (Jezus, red.) stelt zich beschikbaar, maar dan ook totaal. Dat is een weg die Petrus niet aanstaat. Dat Jezus de messias is, prima. Maar niet op die manier. Dat is een weg die ons niet aanstaat, die ons mensen niet ligt. Wij houden niet van losers. ” (Arie Kok, https://ariekok.wordpress.com/2016/02/22/jezus-waarom-komt-u-ons-hinderen)
Dat is de karikatuur die ik in preken met de paplepel ingegoten heb gekregen. Toch gek dat ondanks deze karikatuur, de hele Roomse kerk zich beroept op diens autoriteit, op basis van deze Petrus. Petrus als eerste ‘paus’.
Petrus als joodse rechtvaardige
Het interessante is, dat waar deze karikatuur hoogtij viert binnen de christelijke kerken, er binnen het jodendom naar alle waarschijnlijkheid ook over deze Petrus geschreven is. Anders dan in christelijke kringen, zijn de herinneringen aan Petrus binnen het jodendom heel eervol, zelfs eervol in het licht van zijn bekering tot Yeshua.
‘Als een Jood zich bekeert tot het Christendom, verwijzen we naar hem met een denigrerende bijnaam. Als hij bijvoorbeeld ‘Avraham’ heet, noemen we hem ‘Afram’ [van ‘afar’, stof], of iets dergelijks. We doen dit zelfs met een tzaddik (rechtvaardige), als Christenen hem vereren – zoals Shimon Kipah, die een rechtvaardige man was, maar door Christenen bevestigd werd – vereerd werd als een van hun heiligen en hem de naam [Simon] Petrus gaven. Zelfs al was hij een rechtvaardige man [een tzaddik], de Joden gaven hem de bijnaam ‘Petrus Chamor (“Eerste ezel”, een woordspeling op Exodus 13:13).’
(Uit Engels vertaald: Finkel, Avraham Ya’akov, Sefer Chasidim (Jason Aronson, 1997), 85).
Kortom, joden die zich bekeerden tot het christendom kregen volgens de schrijver van dit citaat binnen het jodendom een denigrerende bijnaam. Zo werd Petrus ook omgedoopt. Wat interessant is, is niet zozeer dat joden vonden dat Petrus zich tot het christendom bekeerde, want zelf geloof ik daar geen letter van, maar wel dat ze Petrus ‘tzaddik’ noemen. Een tzaddik is een hele eervolle titel binnen het jodendom, eentje die je niet zomaar krijgt. Het betekent dat je een rechtvaardige bent, een mens die qua zuiverheid en heilig leven een groot voorbeeld is voor gelovigen om je heen.
Petrus afvallig of rechtvaardig?
Twee rabbijnen schreven tien jaar geleden een korte studie over Simon Petrus waarin ze zich afvroegen of hij een afvallige of een rechtvaardige was. Er gaan een aantal verhalen over de discipel van Yeshua, waaronder:
* Simon Petrus infiltreerde de kring van eerste gelovigen in Yeshua om hen bij het jodendom vandaan te leiden
* Simon Petrus was een groot dichter, die een aantal (nu klassieke) joodse gebeden geschreven heeft, waaronder Nishmat; bronnen bijv. Rabbi Jacob Tam (c. 1100 – 1171) en Eisenstein (1907), schrijver van de Hebreeuwse encyclopedie Otzar Yisrael.
“De ziel van elk levend wezen zal Uw naam prijzen, Hashem onze God, de geest van alle vlees zal Uw nagedachtenis verheerlijken en verheffen, onze Koning. Van deze wereld tot de wereld die komt, bent U God en naast U hebben we geen koning, verlosser of redder. Hij die bevrijdt, redt en onderhoudt, beantwoordt en genadig is in alle tijden van nood en angst, we hebben geen koning, helper en ondersteuner dan U!” (voor het hele gebed (vertaald): http://www.jonathanpollard.org/2003/071103a.htm)
* De joodse vastendag 9 Tevet is ter ere van de sterfdag van Petrus
* Gesuggereerd wordt dat Petrus de schrijver is van het dagelijks gebeden ‘Ahava Raba’
* Petrus zou bijgedragen hebben aan de liturgische dienst van Jom Kippoer (Grote verzoendag)
(bron: Rabbi Jacob Tam, kleinzoon van Rashi, in zijn ‘Machzor Vitri’)
(“Shimon Kepha-Tzaddik or apostate”, door by Rav Moshe Eizek Blau en Rav Eliyahu Levin)
De twee rabbijnen brengen voor- en tegenstanders aan het woord en houden in het midden of de in de joodse geschriften genoemde Petrus dezelfde is als de apostel. Het is een mysterie, maar één ding is wel duidelijk: de joodse geschiedenis maakt geen karikatuur van Petrus. Hij gaat minimaal als een afvallige tzaddik (rechtvaardige) de geschiedenis is.
Het is Petrus die na de vervulling met de Heilige Geest de leiding neemt en de menigte in Jeruzalem toespreekt
De Petrus uit Handelingen
Maar laten we het Nieuwe Testament niet vergeten. Niet alleen de joodse geschiedenis eert Petrus. Ook in de geschiedenis van de apostelen zoals opgetekend in Handelingen, is een hooggeëerde plek voor Petrus. Ook daar blijkt maar hoe idioot en onzinnig de christelijke karikatuur van Petrus is.
* Het is Petrus die de leiding neemt als de plek van Judas opgevuld moet worden (Hand. 1:15)
* Het is Petrus die na de vervulling met de Heilige Geest de leiding neemt en de menigte in Jeruzalem toespreekt (Hand. 2:14)
* Als Petrus en Johannes voor het Sanhedrin moeten verschijnen, is het Petrus die de leiding neemt en vervuld met Gods Geest het woord voert (Hand. 4:8)
* De eer voor Petrus als rechtvaardige was dermate groot dat men heilzame, genezende kracht toeschreef aan zijn schaduw (Hand. 5:15-16)
* Het is Petrus die het woord neemt als de apostelen, inclusief Paulus, bij elkaar zijn om te bespreken hoe gelovigen uit de heidenen om moeten gaan met de geboden (Hand. 15:7)
Petrus die ‘impulsief’ het water op stapt achter Yeshua aan. Petrus is niet die kerel met de kinderachtige prioriteiten en het hart op de tong, maar een geboren leider vervuld met Gods Geest. De christelijke karikatuur getuigt van een gebrek aan historische kennis van de relatie van een discipel tot zijn rabbi. Het getuigt van selectief lezen. Petrus die heel ‘aards’ tenten wil opzetten voor Mozes en Elia getuigt van een gebrek aan kennis van het belang aan gastvrijheid in de cultuur van het Midden-Oosten.
Of de Simon Petrus die achter Yeshua aanging, dezelfde is die het adembenemend prachtige Nishmat-gebed schreef, dezelfde is die gehoorzaam achter zijn rabbi aan de golven van het meer van Galilea opstapte, dezelfde die door Yeshua de rots genoemd werd en een leidersrol op zich nam als apostel. Ik weet het niet. Ik weet wel dat hij een bijzondere apostel was, een wijze man die zo’n grote indruk heeft gemaakt dat hij zelfs de joodse gemoederen bezig houdt.
